|
AI filosofisch essay |
|
Het naïeve moment en de beeldervaring |
|
Er bestaat een nauwelijks benoemd moment aan het begin van een filmische ervaring, een moment dat voorafgaat aan elke analyse. Het is het ogenblik waarop de kijker zich, soms zonder het te beseffen, overgeeft aan wat komen gaat. Niet door overtuiging, maar door affectieve ontvankelijkheid. Deze initiële toewending tot het beeld is wat men een suspension of disbelief zou kunnen noemen - een conditionele, tijdelijke uitschakeling van de kritische vermogens die ruimte schept voor participatie. Dit moment is fundamenteel filosofisch, want het raakt aan de kern van esthetische ervaring: de bereidheid om een wereld binnen te stappen die niet de onze is, maar die ons toch, tijdelijk, betreft. Deze overgave is geen kwestie van verbeelding alleen, maar van lichamelijke resonantie. Wanneer in een scène iets ons raakt, is dat vaak nog voordat we precies weten waarom. De blik is op zoek naar betekenis, maar treft eerst beweging, licht, een trilling. De filosofie van de waarneming - van Merleau-Ponty tot Deleuze - leert ons dat betekenis niet voorafgaat aan ervaring, maar eruit ontstaat. De ongerichte beweging die in het bos opduikt, zoals beschreven in de oorspronkelijke notitie, toont een puur fenomenologische toestand: er is nog geen onderscheid tussen zelf en wereld. De waarnemer is nog niet gescheiden van het waargenomene. In deze pre-reflectieve toestand bevindt zich de bron van het esthetische. Pas wanneer het hart overslaat, wordt de ik voelbaar. En daarmee ook het andere. |
|
De Techniek als Medium van Beperking |
|
Het pad van de elektriciteit door de projector is een treffende metafoor voor hoe techniek zowel gevaar als articulatie inhoudt. In zijn rauwe vorm is energie destructief. Pas door haar geleiding, filtering en tempering ontstaat de mogelijkheid tot beeld, tot vorm, tot betekenis. Hier wordt een ethiek van het technische zichtbaar: het beeld bestaat bij gratie van beperking. Articulatie is niet de vijand van intensiteit, maar haar voorwaarde. |
|
Beeldfiguren met meervoudige betekenis |
|
De figuren in film en kunst zijn dragers van betekenis, maar niet per se als representatie. Ze zijn, zoals Deleuze zou stellen, affecten en percepten - blokken van ervaring die niet iets anders voorstellen, maar zelf iets zijn. De suggestie dat een enkel figuur meerdere betekenissen kan herbergen zonder metaforisch te zijn, wijst op een post-symbolische denktrant. Dit sluit aan bij wetenschappelijke praktijken waarin grote hoeveelheden worden samengebald tot abstracties: een getal, een formule, een symbool. Wat aan articulatie wint, verliest soms aan detail, maar niet aan intensiteit. |
|
De politiek van het eerste beeld |
|
Beelden zijn nooit neutraal. Wat zich aandient als 'het begin' is zelden onschuldig. De filmindustrie, maar ook de media in bredere zin, weten dit als geen ander: elk begin is een belofte. De montage zet het nieuwe in scène: een baby, een ochtend, een primeur. Deze structuren zijn diep geworteld in culturele patronen. In de krant, zoals opgemerkt, worden veelbelovende jongeren prominent gepositioneerd op de voorpagina. Dit is geen toeval, maar een ideologische praktijk. Het 'eerste' beeld fungeert als ideologisch ankerpunt voor het verhaal dat volgt. Het herinnert ons eraan dat elk visueel medium ingebed is in verwachtingsstructuren die onze interpretatie vooraf structureren. |
|
|
|
Commentaar HW |
|
Ik heb het kopje boven deze AI tekst 'door Heleen Waterbolk, 2025' weg gehaald. |
|
Bovenstaande tekst is een product , een kind van AI. |
|
Maar de tekst is wel uit mijn tekst gegenereerd. Tekst die een product, een kind van mij is. |
|
De noten komen nog. Mijn html versie is 4.1 loose en niet strict. Had ik niet aan AI opgegeven. 'Loose' is voor diegenen die Hypertekst Mark Up Language omstreek het jaar 2000 geleerd hebben |
|
Bij nader inzien heb ik de tekst genomen van vorig jaar zonder de update van 2025. Dit is een electronische studio. Ik probeer te weten wat AI kan en wat hij niet kan. Waarschijnlijk moet ik de twee teksten op 1 pagina samenbrengen. | >
|
Het spreekt vanzelf dat ik dit artikeltje 'Naïef Moment' laat staan zoals het nu 10-7-2025 op het web staat. Voor een precieze vergelijking. |