Afscheid


	1980 New York notitie 2018 op web 2023
	Mijn laatste leermoment, voordat ik weer naar Nederland ging was mijn bezoek aan Coosje in New York. Je moet je je hun omgeving voorstellen, een groot pakhuis waar Claes werkte. Na een lang verblijf in Washington DC, werkt de schaalvergroting van New York op je in. De indrukken zijn hevig en blijven je bij. Bij Coos en Claesje was de sfeer veranderd. Ze waren beroemd en zich er van bewust.
	De donderscene
	Coos hadden me gevraagd of ik dia's van mijn werk wilde laten zien. Ik nam ze mee : dia's van kleine werken. Parelsnoeren, cocktailhapjes en veldjes. Ik was natuurlijk benieuwd wat ze ervan vonden.
	Even voor de presentatie had ik Coosje een polaroid laten zien, waarop een schilderij van een stoplicht en grote stoeptegels. Want die paste niet echt in de presentatie Helaas stonden mijn vader en mijn twee zonen er ook op. Ze keek geërgerd. Ja dat was inderdaad niet professioneel! Maar ik had op het schilderij gewezen. Zo erg was het allemaal niet'
	We keken met zijn drieëen naar de dia's en ik vertelde er wat bij. Over parelkettingen die tegelijk spelborden waren. Over rode wijn die reflecteerde in vierkant en rond gevormde cocktailhapjes. Vervolgens vroegen ze me om even naar boven te gaan. Ze hadden blijkbaar iets georganiseerd. Ik wachtte op hen in een kamer waar je uitkeek op de straat.

	Terwijl ik daar wachtte, hoorde ik een gebulder beneden. Een zware mannenstem. Claes?
	Daarna kwam Coosje alleen naar boven en ze sprak me toe met stemverheffing. En scherp. Ik dacht natuurlijk meteen aan de stem beneden. Dat ik niet moest denken dat ik er al was en dat het werk gevaar liep cutsie-pie te worden of wel 'schattig'. En het was wel veel te klein.
	Het was allemaal waar. Hoewel ik helemaal niet dacht dat ik er al was. En oo niet van plan was 'er al te zijn'. Ik had wat cursussen gevolgd op de Corcoran en knipte driehoekjes en cirkels uit canvas om een idee gestalte te geven..
	Tijdens haar speech hield ik mijn foto met stoplicht stevig vast.
	Er was iets dat me opgevallen was. Voordat ze Claes bulderbericht bracht, deed ze zorgvuldig het raam dicht. Het was daar niet koud. Integendeel. Waren andere kunstenaars mij voor gegaan? Was dit een opvoedkundige methode?. Zou er een kunstenaar geweest zijn die naar beneden had willen springen?
	De hele scene inclusief Claes zware geluid beneden was indrukwekkend tegelijk was de toon van Coos op het randje. Pinnig. Ik kon er doorheen kijken, had genoeg voorkennis. Maar anderen?
	- Wat was dan mijn voorkennis? Mijn kennis was Coosjes kennis. Coos had als bijvak Frans gestudeerd. Zo had ik haar leren kennen. Ze had me tijdens een vorige bezoek in New York verteld dat ze de 'paranoia' methode gebruikte. Ergens het ergste van denken. Dat was de stijl van Le Comte de Lautréamont. Les chants de Maldoror.

	Na de exercitie met Claes en Coosje keek ik met meer aandacht naar de meegebrachte foto. Als er iets fout aan was, was er misschien ook iets goeds aan. Ik zag tussen die stoplichten en die mij dierbare generaties verwantschap. Verwantschap tussen heel verschillende categorien.*
	Thuis gekomen in Den Haag ging ik door met spelborden. Ze werden wel groter. Dank zij mijn grote werkruimte. En misschien wel dankzij de donderspeech. Al 'spelborden' schilderend ontdekte ik dat je heel letterlijk het onzichtbare kon uit drukken.
	Van Claes en Coos heb ik afscheid genomen. Ik had een onbehagelijk gevoel over de scene. Ze waren met zijn tweeën, een stel. Ik was alleen. Er werd me te veel macht uitgeoefend. Ik had geleerd dat in het onaanzienlijke het wonderbaarlijke zit. Er was daar misschien wel een klungel berispt die steeds maar waardeloos werk maakte, niet de moeite waard, niet de moeite waard. Maar opeens een prachtig werk zou leveren.

	Auto die frontaal komt aanrijden 1980
	Het schilderij even omdraaien


	Nee maar.

	* Tijd.
	Les Chants de Maldoror geschreven door le Comte de Lautréamont. Pseudoniem voor Isodore Lucien Ducasse. Montevideo, Uruguay. 1846-1870.
	terug naar Broome Street and Varick