picture
picture
V o o r b l a d

 Enschede   3    1949
o

Zij die de deur open deed

Met mijn gezicht naar de straat toe, woonde de familie Nolmans aan de linkerkant. Wij kwamen daar vaak om te spelen. Mevrouw Nolmans deed dan meestal de deur open.

Al spelend nam je de kamers in je op, graag keek je naar wat er aan de wand hing. Het hing meestal hoger dan je zelf, dus je moest goed afstand nemen. Er hing een prachtige tekening, een karikatuur van de vrouw des huizes. Rood golvend haar, een wipneus en een rode lachende mond. In de stijl van die tijd. De vrouw zelf zag je het eerst, om haar portret te kunnen zien rende je van de nauwe vestibule naar de ruime voorkamer.
o

Door dat rennen van de ene ruimte naar de ander, zag je mevrouw Nolmans van lichamelijke, vleselijke persoon veranderen in andersoortige materie: die van papier en inkt, glas. Die van schematische figuurlijkheid en dode stof.
o

Schok bij het kijken

In hun achterkamer hing een Tomadorekje met daarop een korte rij boeken. Ik pikte er een boekje uit dat er anders uitzag : het kaft was dunner, lichtgeel, wat beduimeld, er waren nietjes ingeslagen en bevatte minder bladzijden. Het was toen nog iets tussen lezen en kijken in waarmee ik tekst opnam.

In de ene kolom zag ik woorden staan, de woorden begonnen met hoofdletters. Plaatsnamen. Ze zagen er wat anders uit. Buitenlands, Gelderland of zo. In de andere kolom zag ik cijfers staan. Cijfers, getallen die veel meer plaatsen in beslag namen dan de twee plaatsen van het tiental, die mij bekend waren. Ze hoorden bij de woorden met de hoofdletters.
o

Het kijken er naar gaf een schok.. Een onbegrepen angstig gevoel maakte zich van mij meester, ik zette het boekje gauw terug en maakte dat ik weg kwam.
o

Duizelig

Met het ervaren van het duizelig worden experimenteerde ik graag, zoals alle kinderen. Mijn favoriete manier was het draaien om eigen as totdat ik wankelde, te grote passen naar alle hoeken van de kamer maakte en er bij neerviel. Het was misschien wel het blauw van het zeil, dat kamerbreed gelegd was, dat maakte dat ik daar zo graag rond tolde. De manieren van vallen maar ook van op de grond terecht komen werden tot kunst verheven. Je viel zus of zo en je kwam zus of zo op de grond terecht. Dat nam je in je op. Je kwam terecht in een halve zit. Je rug boog zich voor of achterover, één of twee handen plat op de grond, je benen hadden de vorm van driehoeken aangenomen, de beide knieëen, als een stompe schaar de kamer in. Die houding gaf me een breed vloeroppervlak. Je zat daar als gegoten. Vervolgens zag je de wanden van de kamer doen wat jij eerder deed, draaien, wankelen.

Één beweging in twee elkaar aflossende delen.
o

Electrisch licht niet alleen bron van energie maar ook bron van verrukking..

Het electrische licht gaf niet alleen fysieke winst aan kracht......Het gaf ook het geschenk van 'the modern marvelous'.
De koplampen van auto's die zich op de muren van de slaapkamer projecteerden die daar wonderlijke hoeken maakten. De lichtlijnen van de lampen op de autowegen, die de bochten volgden en orientatie gaven. De instrumentenpanelen in de auto die om je werkzaamheid vroegen. Die s'avonds, als je met een geliefd iemand op pad was, intimiteit uitstraalde. En weer wat later toen je nog in de cockpit van de piloot mocht komen, de enorme hoeveelheid en variaties van lampjes die signalen gaven niet alleen aan de piloot maar ook aan mij. Ze gaven me een gevoel van macht over de situatie die ik moest ontberen als ik als anoniem vrachtje achterin zat. Ze hadden functies, die mee hielpen het voertuig op hoogte te houden.

's Nachts maken de electrische lichten bij de helicopter de visuele omtrek. De helicopter zelf valt weg in de nacht. Zo zag ik er eens eentje die 's nachts boven mij hing . Je zag alleen de lichten om zijn lichaam heen.. Het schommelde wat en eerst zag ik een schip dat op de donkere zee deinde. Pas een fractie van een seconde later zag ik dat het een helicopter was. Een helicopter maakt een reusachtig lawaai. In een onbewaakt ogenblik interfereert er een eerdere belevenis met de hoorbare en zichtbare werkelijkheid.
o

In de nacht is er soms die desorientatie die je ook ondervindt als je een microscoop, een fototoestel of natuurlijk een VR head display gaat bedienen.Het lijkt even of je niet meer kan zien, je voelt vooral het apparaat tegen je gezicht aan drukken.
o

Enschede 1

Enschede 2

Enschede 4